ഖരാഡി, മഹാരാഷ്ട്ര, ഇന്ത്യ ണ്‍ ഒരു നീണ്ട ദിവസത്തെ ജോലിക്ക് ശേഷം, രാത്രി 10:30 ന് ഉറങ്ങുന്നതിനുമുമ്പ് ബേബി രാജാറാം ബൊക്കലെയ്ക്ക് ഒരു ജോലി കൂടി പൂര്‍ത്തിയാക്കാനുണ്ട്.
അവള്‍ തന്റെ കട്ടിലില്‍ കുത്തിയിരിക്കുന്നു. ഒരു മൂലയില്‍, ഹൈന്ദവ ദൈവമായ കൃഷ്ണന്റെ വിപുലമായ ഒരു പൂജാമുറി വര്‍ണ്ണാഭമായ ലൈറ്റുകള്‍ കൊണ്ട് തിളങ്ങുന്നു. നരച്ച മീശയും നേരിട്ടുള്ള നോട്ടവുമുള്ള അവളുടെ പരേതനായ ഭര്‍ത്താവിന്റെ ഛായാചിത്രം കട്ടിലിന് മുകളില്‍ തൂങ്ങിക്കിടക്കുന്നു.
അവള്‍ തന്റെ സ്മാര്‍ട്ട്ഫോണില്‍ ഒരു ആപ്പ് തുറക്കുന്നു, അവളുടെ വ്യക്തവും അനുരണനപരവുമായ ശബ്ദത്തില്‍, തന്റെ മാതൃഭാഷയായ മറാത്തിയില്‍ ഒരു കഥ ഉറക്കെ വായിക്കാന്‍ തുടങ്ങുന്നു. മഹാരാഷ്ട്ര സംസ്ഥാനത്തിന്റെ ഭാഷയാണ് മറാത്തി. പൂനെ നഗരത്തിലെ തിരക്കേറിയ സബര്‍ബന്‍ അയല്‍പക്കത്തുള്ള ഖരാഡിയില്‍ അവള്‍ താമസിക്കുന്നു.
മറാത്തിയില്‍ എഐ മോഡലുകളെ പരിശീലിപ്പിക്കാന്‍ ബോകലെയുടെ ശബ്ദവും മറ്റുള്ളവയും ഉപയോഗിക്കും. എന്നാല്‍ അതേ സമയം, അവള്‍ സ്വയം വിലപ്പെട്ട പാഠങ്ങള്‍ പഠിക്കുകയാണ് – ഈ സാഹചര്യത്തില്‍ വ്യക്തിഗത ധനകാര്യത്തെക്കുറിച്ചാണത്. അവള്‍ വായിച്ചുകൊണ്ടിരുന്ന കഥ, ബാങ്കുകള്‍ എങ്ങനെ പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നു, എങ്ങനെ പണം ലാഭിക്കാം, തട്ടിപ്പുകാരെയും വഞ്ചകരെയും എങ്ങനെ ഒഴിവാക്കാം എന്നതിനെക്കുറിച്ചുള്ള പ്രായോഗിക വിവരങ്ങള്‍ വിനോദപ്രദമായ രീതിയില്‍ എത്തിക്കുന്നതിനാണ് രൂപകല്‍പ്പന ചെയ്തിരിക്കുന്നത്.
”ഇപ്പോള്‍ എനിക്ക് എന്റെ സ്മാര്ട്ട്ഫോണ് ഉപയോഗിച്ച് കൂടുതല്‍ രസകരമായ കാര്യങ്ങള്‍ ചെയ്യാന്‍ കഴിയും,” അവള്‍ പറയുന്നു. ഇന്ത്യയുടെ യുപിഐ പേയ്മെന്റ് സിസ്റ്റം ഉപയോഗിച്ച് സാധനങ്ങള്‍ക്ക് പണം നല്‍കി വാങ്ങാന്‍ അവള്‍ പഠിച്ചു. മറ്റ് കാര്യങ്ങള്‍ക്കൊപ്പം ബാങ്കിംഗിനും ഫോണ്‍ എങ്ങനെ ഉപയോഗിക്കാമെന്നും അവള്‍ പഠിച്ചു.
‘കാര്യ’ എന്ന സാമൂഹിക സ്വാധീനമുണ്ടാക്കുന്ന ഒരു സംഘടനയിലാണ് ബൊക്കാലെ പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നത്. ‘നിങ്ങള്‍ക്ക് മാന്യത നല്‍കുന്ന ജോലി,’ എന്ന് സംസ്‌കൃതത്തില്‍ അര്‍ത്ഥം വരുന്ന ഇതിനെ ‘ലോകത്തിലെ മുന്‍നിര ധാര്‍മ്മിക ഡാറ്റാ കമ്പനി’ എന്ന് സ്വയം വിശേഷിപ്പിക്കുന്നു
ഇന്ത്യയിലും മറ്റിടങ്ങളിലും ഡാറ്റാസെറ്റുകള്‍ സൃഷ്ടിക്കുന്ന രീതിയില്‍ വിപ്ലവം സൃഷ്ടിക്കാന്‍ ആഗ്രഹിക്കുന്ന കാര്യയുടെ മന്ത്രമാണ് ‘സമ്പാദിക്കുക, പഠിക്കുക, വളരുക’. ആധുനിക ഡിജിറ്റല്‍ സമ്പദ്വ്യവസ്ഥയില്‍ അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിക്കാനുള്ള ഉപകരണങ്ങള്‍ നല്‍കിക്കൊണ്ട് കഴിയുന്നത്ര ആളുകളെ ദാരിദ്ര്യത്തില്‍ നിന്ന് കരകയറ്റുക എന്നതാണ് ഗ്രൂപ്പിന്റെ ലക്ഷ്യം. അതേസമയം, പാരമ്പര്യേതര തൊഴിലാളികളെ ഉപയോഗിച്ച് കാര്യ ഉയര്‍ന്ന നിലവാരമുള്ളതും ധാര്‍മ്മികവുമായ ഡാറ്റാസെറ്റുകള്‍ നിര്‍മ്മിക്കുന്നു.
ആ ഡാറ്റാസെറ്റുകള്‍ വിലപ്പെട്ടതാണ്. ഏകദേശം 80 ദശലക്ഷം ആളുകള്‍ മറാത്തി സംസാരിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും ഡിജിറ്റല്‍ ലോകത്ത് അത് നന്നായി പ്രതിനിധീകരിക്കപ്പെടുന്നില്ല. ഇന്ത്യയില്‍, നിങ്ങള്‍ ഹിന്ദിയോ ഇംഗ്ലീഷോ സംസാരിക്കുന്നില്ലെങ്കില്‍, ആളുകളെ അഭിവൃദ്ധിപ്പെടുത്താന്‍ സഹായിക്കുന്ന സാങ്കേതികവിദ്യ ആക്സസ് ചെയ്യുന്നത് ബുദ്ധിമുട്ടാണ് – ആപ്പുകള്‍, ടൂളുകള്‍, ഡിജിറ്റല്‍ അസിസ്റ്റന്റുകള്‍ എല്ലാം ഹിന്ദിയും ഇംഗ്ലീഷും സംസാരിക്കുന്നവര്‍ സുലഭമായി ഉപയോഗിച്ച് വരുന്നു. ദശലക്ഷക്കണക്കിന് ഉപഭോക്താക്കള്‍ക്ക് ആ സാങ്കേതികവിദ്യകളില്‍ നിന്ന് പ്രയോജനം നേടാനാകുമെന്ന വസ്തുതയാണ് മൈക്രോസോഫ്റ്റും മറ്റുള്ളവരും തങ്ങളുടെ ഉല്‍പ്പന്നങ്ങള്‍ ‘അണ്ടര്‍-റിസോഴ്സ്’ ഭാഷകളില്‍ ലഭ്യമാക്കാന്‍ ഓടുന്നതിന്റെ കാരണം.
‘എന്റെ ശബ്ദം റെക്കോര്‍ഡ് ചെയ്യപ്പെടുന്നതില്‍ എനിക്ക് അഭിമാനമുണ്ട്, എന്റെ ശബ്ദത്തിന് നന്ദി പറഞ്ഞ് ആരെങ്കിലും മറാത്തി പഠിക്കാന്‍ പോകുന്നു,’ 53 കാരിയായ ബൊക്കലെ പറയുന്നു, ‘അത് മറാത്തിയില്‍ ഈ ഉപകരണങ്ങളും ഫീച്ചറുകളും ലഭ്യമാക്കുമെന്നതിലും അഭിമാനിക്കുന്നു.’
അവള്‍ വീട്ടില്‍ നിന്ന് മസാലകളും മുളകും പൊടിക്കുന്ന ഒരു ചെറിയ ബിസിനസ്സ് നടത്തുന്നു. ”ഞാന്‍ സമ്പാദിച്ചത് ഒരു ഭാഗം വാങ്ങാനും എന്റെ ഗ്രൈന്‍ഡര്‍ നന്നാക്കാനും ഉപയോഗിച്ചു,” അവള്‍ പറയുന്നു. ”സാധാരണയായി എന്റെ കൈയില്‍ ഇല്ലാത്ത പണമാണിത്.”
കാര്യ: ഉയര്‍ന്ന നിലവാരമുള്ള ഡാറ്റ സൃഷ്ടിക്കുകയും ദാരിദ്ര്യം ലഘൂകരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു
എ ഐ മോഡലുകളെ പരിശീലിപ്പിക്കുന്നതിനും പ്രധാനമായും ഗ്രാമീണ മേഖലകളില്‍ ഇന്ത്യക്കാര്‍ക്ക് തൊഴിലവസരങ്ങള്‍ സൃഷ്ടിക്കുമ്പോള്‍ ഗവേഷണത്തിനുമായി നിരവധി ഇന്ത്യന്‍ ഭാഷകളില്‍ കാര്യ ഡാറ്റാസെറ്റുകള്‍ സൃഷ്ടിക്കുന്നു.
2017ല്‍ ബെംഗളൂരുവില്‍ മൈക്രോസോഫ്റ്റ് റിസര്‍ച്ച് പ്രോജക്റ്റായി കാര്യ ആരംഭിച്ചു.
കാലക്രമേണ, ഇന്ത്യയിലെ പല ഭാഷകളിലും ഉയര്‍ന്ന നിലവാരമുള്ള ഭാഷാ ഡാറ്റാസെറ്റുകളുടെ സ്രഷ്ടാവ് എന്ന നിലയിലും ഗ്രാമീണ ഇന്ത്യക്കാരെ വിദ്യാഭ്യാസവും വരുമാനവും ഉപയോഗിച്ച് ദാരിദ്ര്യത്തില്‍ നിന്ന് കരകയറ്റാന്‍ സഹായിക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു മാര്‍ഗമെന്ന നിലയിലും കാര്യയ്ക്ക് വളരെയധികം സാധ്യതകളുണ്ടെന്ന് വ്യക്തമായി. 2021-ല്‍ മൈക്രോസോഫ്റ്റില്‍ നിന്ന് സ്വതന്ത്രമായ ഒരു ഓര്‍ഗനൈസേഷനായി ഈ പ്രോജക്റ്റ് രൂപീകരിച്ചു. തൊഴിലാളികള്‍ അവരുടെ മാതൃഭാഷകളില്‍ റെക്കോര്‍ഡ് ചെയ്യാനും എഴുതാനും ഉപയോഗിക്കുന്ന ആപ്പ് ഉള്‍പ്പെടെയുള്ള അതിന്റെ മുഴുവന്‍ പ്രവര്‍ത്തനവും മൈക്രോസോഫ്റ്റ് അസുറില്‍ നിര്‍മ്മിച്ചതാണ്, കൂടാതെ അസുര്‍ ഓപ്പണ്‍ എ ഐ സേവനവും അതിന്റെ ഡാറ്റ സാധൂകരിക്കാന്‍ അസുര്‍ എ ഐ കോഗ്‌നിറ്റീവ് സേവനങ്ങളും ഉപയോഗിക്കുന്നു. മൈക്രോസോഫ്റ്റ് അതിന്റെ പ്രധാന ക്ലയന്റുകളില്‍ ഒന്നാണ്.
ബൊക്കലെയെപ്പോലുള്ള തൊഴിലാളികള്‍ക്ക് ഒരു മണിക്കൂറിന് ഏകദേശം 5 യു എസ്സ് ഡി, അതായത് ഇന്ത്യയിലെ മിനിമം വേതനത്തേക്കാള്‍ വളരെ കൂടുതലാണ് കാര്യ ശമ്പളം നല്‍കുന്നത്. 11 ദിവസങ്ങളില്‍, ബോകലെ ഏകദേശം അഞ്ച് മണിക്കൂര്‍ ജോലി ചെയ്യുകയും 2,000 രൂപ അഥവാ ഏകദേശം 25 യു എസ്സ് ഡി സമ്പാദിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ജോലി ഇടപഴകുന്നതും വിദ്യാഭ്യാസപരവുമാണ് (അതിനാല്‍ ‘പഠിക്കുക’), അതിലൂടെ തുടര്‍ച്ചയായ പിന്തുണ നല്‍കി അവര്‍ നേടിയ അറിവ് കൊണ്ട് കാര്യ തൊഴിലാളികളെ അഭിവൃദ്ധിപ്പെടുത്താന്‍ സഹായിക്കുന്നതിന് ഉദ്ദേശിച്ചുള്ളതാണ്. കൂടാതെ, കാര്യ സൃഷ്ടിച്ച ഡാറ്റ വീണ്ടും വില്‍ക്കുകയാണെങ്കില്‍, തൊഴിലാളികള്‍ക്ക് റോയല്‍റ്റി ലഭിക്കും.
കാര്യയുടെ സ്ഥാപകര്‍ക്ക് വലിയ ലക്ഷ്യങ്ങളുണ്ട്. 2030-ഓടെ 100 ദശലക്ഷം ആളുകളിലേക്ക് എത്തുക എന്ന ലക്ഷ്യത്തോടെ ഇത് മറ്റ് 200-ലധികം ലാഭേച്ഛയില്ലാത്ത സ്ഥാപനങ്ങളുമായി സഹകരിക്കുന്നു. ഇതേ ആളുകള്‍ക്ക് പിന്നീട് അവരുടെ സ്വന്തം ഭാഷകളില്‍ സേവനം നല്‍കുന്ന ഉപകരണങ്ങളുടെ അടിസ്ഥാനമായി ഡാറ്റ പ്രവര്‍ത്തിക്കുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. ലിംഗഭേദത്തെയും മറ്റ് ഘടകങ്ങളെയും അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള പക്ഷപാതം ലഘൂകരിക്കുന്ന തരത്തില്‍ ഡാറ്റാസെറ്റുകള്‍ ശേഖരിക്കാനും പ്രോസസ്സ് ചെയ്യാനും കാര്യ ശ്രമിക്കുന്നു. കൂടുതല്‍ ഉള്‍ക്കൊള്ളുന്ന ഡാറ്റ നിര്‍മ്മിക്കുന്നതിന് വിവിധ ജനവിഭാഗങ്ങളിലേക്ക് കാര്യ എത്തുന്നതിന്റെ ഒരു കാരണമാണിത്. കമ്പനിയുടെ സ്ഥാപകരില്‍ ഒരാളും അതിന്റെ സിഇഒയുമാണ് 27 കാരനായ മനു ചോപ്ര. 78 ശതമാനം ഗ്രാമീണ ഇന്ത്യക്കാര്‍ക്കും സ്മാര്ട്ട്ഫോണ് ലഭ്യമാണെന്ന വസ്തുതയ്ക്കൊപ്പം താഴ്ന്ന ഭാഷകളിലെ ഡാറ്റാസെറ്റുകളുടെ വലിയ ഡിമാന്‍ഡും ഒരു വലിയ അവസരമാണെന്ന് അദ്ദേഹം പറയുന്നു. കാര്യയുടെ ലാഭത്തിന്റെ ഭൂരിഭാഗവും അതിന്റെ തൊഴിലാളികളുടെ കൈകളിലേക്ക് എത്തിക്കുന്നതിനാണ്, അതിന്റെ ജീവനക്കാരെ പിന്തുണയ്ക്കുന്നതിനും കൂടുതല്‍ ഗവേഷണം നടത്തുന്നതിനും വേണ്ടത്ര നിലനിര്‍ത്തിക്കൊണ്ടുതന്നെ.
എ ഐ നിര്‍മ്മിക്കുന്നതിന് ലോകം ഒരു ട്രില്യണ്‍ ഡോളര്‍ ചെലവഴിക്കാന്‍ പോകുന്നുവെന്ന് നമുക്ക് അനുമാനിക്കാന്‍ കഴിയുമെന്ന് ചോപ്ര പറയുന്നു. ”അതിനാല്‍ അടുത്ത 20 വര്‍ഷത്തിനുള്ളില്‍, ഏറ്റവും ആവശ്യമുള്ള ആളുകളുടെ കൈകളിലേക്ക് അതിന്റെ എത്ര ശതമാനം നേരിട്ട് കൊണ്ടുവരാനാകും? ഗ്രാമീണ ഇന്ത്യയ്ക്ക് എ ഐയുടെ മികച്ച നിര്‍മ്മാതാവാകാന്‍ കഴിയുമെന്ന് ഞങ്ങള്‍ കരുതുന്നു, മാത്രമല്ല എ ഐ സാങ്കേതികവിദ്യകളുടെ മികച്ച സ്വീകര്‍ത്താവ് കൂടിയാണ്.
ഇന്ത്യയിലെ 28 ല്‍ 24 സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ പട്ടണങ്ങളിലും ഗ്രാമങ്ങളിലും കാര്യയ്ക്ക് വേണ്ടി ഇതുവരെ പ്രവര്‍ത്തിച്ച 30,000-ത്തിലധികം ആളുകളില്‍ ബൊക്കലെയും ഉള്‍പ്പെടുന്നു.
വിഭവശേഷി കുറഞ്ഞ ഭാഷകളില്‍ സാങ്കേതികവിദ്യ ലഭ്യമാക്കുന്നു
ഓപ്പണ്‍എഐയുടെ ചാറ്റ്ജിപിടിയും മൈക്രോസോഫ്റ്റിന്റെ കോപൈലറ്റും പോലുള്ള എ ഐ ടൂളുകള്‍ ഇംഗ്ലീഷില്‍ നന്നായി പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നു, കാരണം ഭാഷയില്‍ ഇന്റര്‍നെറ്റില്‍ ധാരാളം ലിഖിതവും ഓഡിയോയും ഉണ്ട്. 1.4 ബില്യണ്‍ ജനസംഖ്യയുള്ള ഇന്ത്യയ്ക്ക് 22 ഔദ്യോഗിക ഭാഷകളും നൂറുകണക്കിന് മറ്റ് ഭാഷകളും ആയിരക്കണക്കിന് ഉപഭാഷകളുമുണ്ട്. 60 ശതമാനം ഇന്ത്യക്കാരും ഹിന്ദിയും 10 ശതമാനം പേര്‍ ഇംഗ്ലീഷും സംസാരിക്കുന്നു, ആധുനിക ലോകത്ത് അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിക്കാന്‍ സഹായിക്കുന്ന ഡിജിറ്റല്‍ ടൂളുകള്‍ ഇല്ലാതെ ദശലക്ഷക്കണക്കിന് ആളുകളെ അവശേഷിക്കുന്നു.
ബംഗളൂരുവിലെ മൈക്രോസോഫ്റ്റ് റിസര്‍ച്ച് ലാബിലെ ലാംഗ്വേജ് ടെക്‌നോളജിസ്റ്റും ഗവേഷകയുമായ കലിക ബാലി പറയുന്നു, ‘ഇന്റര്‍നെറ്റിന്റെ ഭൂരിഭാഗവും ഇംഗ്ലീഷിലുള്ളത് ആയതിനാല്‍ തുടക്കം കുറിക്കാന്‍ അത്ര നല്ല സ്ഥലമല്ലെന്ന് അത് ഞങ്ങള്‍ക്ക് തിരുത്തനാകുമെന്ന് ഞാന്‍ കരുതുന്നു.” കലിക ബാലി തന്റെ ഗവേഷണത്തിനായി കാര്യ ശേഖരിച്ച ഡാറ്റ ഉപയോഗിക്കുന്നു. ”ആളുകള്‍ എല്ലായിടത്തും വ്യാപിക്കുന്ന ഡിജിറ്റല്‍ സമ്പദ്വ്യവസ്ഥയുടെ വളര്‍ച്ചയുടെ ഭാഗമാകേണ്ടത് ആവശ്യമാണ്. അവരുടെ ഭാഷ കാരണം സാങ്കേതികവിദ്യ ഉപയോഗിക്കുന്നതില്‍ നിന്ന് ആരെയും ഒഴിവാക്കരുത്, ”അവര്‍ പറയുന്നു.
”മൈക്രോസോഫ്റ്റില്‍, മുഴുവന്‍ ലോകത്തെയും ശാക്തീകരിക്കാന്‍ ഞങ്ങള്‍ ആഗ്രഹിക്കുന്നുവെന്ന് ഞങ്ങള്‍ പറയുന്നു, അല്ലേ? ലോകജനസംഖ്യയുടെ പകുതിയിലധികവും ഇംഗ്ലീഷ് ഒഴികെയുള്ള ഭാഷകള്‍ ഉപയോഗിക്കുന്നു.”
ഭാഷാ സംരക്ഷണ പ്രക്രിയയും വലിയ ഭാഷാ മോഡലുകളില്‍ (എല്‍എല്‍എം) അതിന്റെ ഉപയോഗവും എ ഐ വളരെയധികം വേഗത്തിലാക്കിയതായി ബാലി പറയുന്നു. ഇത് ഓണ്‍ലൈന്‍, എ ഐ ടൂളുകള്‍ സൃഷ്ടിക്കുന്നതിന് മാത്രമല്ല, അപൂര്‍വമായതോ മരിക്കുന്നതോ ആയ ഭാഷകള്‍ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനും ഉപയോഗപ്രദമാണ്.
”ഇപ്പോള്‍ നമുക്ക് ഇത്തരത്തിലുള്ള കോപൈലറ്റ് കാര്യങ്ങള്‍ വളരെ വേഗത്തില്‍ സൃഷ്ടിക്കാന്‍ കഴിയും,” അവള്‍ പറയുന്നു. ”മുമ്പ് ഞങ്ങള്‍ ഭാഷാ സംരക്ഷണത്തെക്കുറിച്ച് സംസാരിക്കുമ്പോള്‍, പതിറ്റാണ്ടുകളായി നടന്ന ശ്രമങ്ങളെക്കുറിച്ചാണ് ഞങ്ങള്‍ സംസാരിച്ചത്…. അതെല്ലാം ഇപ്പോള്‍ മാസങ്ങളായി ചുരുക്കാം.” 2024 അവസാനത്തോടെ 100,000-ത്തിലധികം തൊഴിലാളികളുമായി ഇടപഴകല്‍ വേഗത്തിലാണെന്ന് പറയുന്ന കാര്യ, ഏറ്റവും കൂടുതല്‍ ജോലിയും വിദ്യാഭ്യാസവും ആവശ്യമുള്ള ആളുകളെ തേടുന്നു – അത് മിക്കപ്പോഴും ഗ്രാമപ്രദേശങ്ങളിലെ സ്ത്രീകള്‍ ആയിരിക്കും. പ്രീമിയം വേതനത്തിന് പുറമേ, ജോലി പൂര്‍ത്തിയാകുമ്പോള്‍ പരിശീലനവും മറ്റ് തരത്തിലുള്ള പിന്തുണയും ഇത് വാഗ്ദാനം ചെയ്യുന്നു
‘ആളുകളുടെ ആഗ്രഹങ്ങള്‍ വര്‍ദ്ധിപ്പിക്കാന്‍ സാങ്കേതികവിദ്യ സഹായിക്കാനാകും’
ഡല്‍ഹിയിലെ ഒരു അനൗപചാരിക സെറ്റില്‍മെന്റായ ‘ബസ്തി’ യിലാണ് ചോപ്ര വളര്‍ന്നത്. കാലിഫോര്‍ണിയയിലെ സ്റ്റാന്‍ഫോര്‍ഡ് സര്‍വ്വകലാശാലയില്‍ എഐ യില്‍ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിച്ച് കമ്പ്യൂട്ടര്‍ സയന്‍സ് പഠിക്കുമ്പോള്‍ താന്‍ വളര്‍ന്നുവരുന്നപ്പോള്‍ കണ്ട അസമത്വങ്ങള്‍ തന്റെ ലക്ഷ്യബോധത്തെ ആഴത്തില്‍ സ്വാധീനിച്ചുവെന്ന് ചോപ്ര പറയുന്നു.
‘ഞാന്‍ പോയ ഇടങ്ങളിലെ ആളുകള്‍ക്ക് ദാരിദ്ര്യത്തില്‍ നിന്ന് കരകയറാനുള്ള ആഗ്രഹം ഉണ്ടായിരുന്നു എന്നതാണ് ഇന്ത്യയിലേക്ക് തിരികെ എത്തിയപ്പോള്‍ ആദ്യം മനസ്സിലാക്കിയത് മാത്രമല്ല എല്ലാവരും കഠിനാധ്വാനം ചെയ്യുകയും ആഗ്രഹങ്ങള്‍ ഉള്ളവരുമായിരുന്നു’ എന്ന് അദ്ദേഹം പറയുന്നു. അവര്‍ക്ക പുതിയ കഴിവുകള്‍ പഠിക്കാനുള്ള കഴിവുണ്ട്. ഈ കാര്യങ്ങള്‍ നിലവിലുണ്ടെങ്കില്‍, സാങ്കേതികവിദ്യയ്ക്ക് ശരിക്കും, ആളുകളുടെ ആഗ്രഹങ്ങള്‍ വര്‍ദ്ധിപ്പിക്കാനും സ്വയം എന്തെങ്കിലും നിര്‍മിക്കാനും സഹായിക്കാനാകും.’
ഡാറ്റ ഇന്‍പുട്ട് ചെയ്യുന്ന ജോലിയും ഉപയോഗപ്രദമായ വിവരങ്ങളുടെ പഠനവും സംയോജിപ്പിക്കാനാകുമോ എന്ന് പരിശോധിക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു പൈലറ്റ് പ്രോജക്റ്റിന്റെ ഭാഗമാണ് 11 ദിവസങ്ങളിലായി ബൊക്കാലെ ചെയ്തത്. അവര്‍ക്കായി ഒരു ഗണ്യമായ തുക സമ്പാദിക്കുമ്പോള്‍, അത് പരമാവധി പ്രയോജനപ്പെടുത്തുന്നതിന് ആവശ്യമായ സാമ്പത്തിക ഉപകരണങ്ങളെക്കുറിച്ചും അവര്‍ പഠിക്കും.
രണ്ട് സഹോദരിമാരെക്കുറിച്ചുള്ള ഒരു സീരിയല്‍ സ്റ്റോറിയായാണ് അവതരിപ്പിച്ചത്, മറാത്തി ഭാഷയുടെ ശബ്ദങ്ങളും താളങ്ങളും പിടിച്ചെടുക്കാന്‍ തൊഴിലാളികള്‍ അവരുടെ സ്മാര്‍ട്ട്‌ഫോണുകളില്‍ ഉറക്കെ വായിച്ചത് ഈ കഥയാണ്. ‘ഞങ്ങള്‍ കഥ ശരിക്കും ആസ്വദിച്ചു,’ ബോകലെ പറയുന്നു, ‘ആ കഥയില്‍, എല്ലാ ദിവസവും കഠിനാധ്വാനം ചെയ്യുന്ന സാധാരണക്കാരും ഉണ്ടായിരുന്നു. അവര്‍ സമ്പാദിച്ച പണം എളുപ്പത്തില്‍ ചെലവഴിക്കും, എന്നാല്‍ സമ്പാദ്യമൊന്നുമില്ല. ചുരുക്കത്തില്‍, അതെങ്ങനെ സംരക്ഷിക്കാം എന്നതായിരുന്നു ചോദ്യം.’ കഥയുടെ ഫോര്‍മാറ്റ് വിജയിച്ചെന്നും, പങ്കെടുത്ത പലരും തങ്ങളുടെ കുടുംബങ്ങള്‍ക്കും സുഹൃത്തുക്കള്‍ക്കും ഈ കഥ ഉറക്കെ വായിച്ചുകൊടുത്തുവെന്നും കാര്യയുടെ ചീഫ് ഇംപാക്റ്റ് ഓഫീസര്‍ സഫിയ ഹുസൈന്‍ പറഞ്ഞു.
‘അവര്‍ പറയും, ‘ഞാന്‍ കഥ നിങ്ങള്‍ക്കായി വായിച്ചു തരാന്‍ പോകുന്നു’, സഫിയ ഹുസൈന്‍ പറയുന്നു. ‘അടുത്തതായി എന്താണ് സംഭവിക്കുന്നത്? അവള്‍ക്ക് കടം കിട്ടുമോ? അതോ അവളുടെ കയ്യില്‍ കല്യാണം കഴിക്കാനുള്ള പണം കിട്ടുമോ?’ എന്നുള്ള ചോദ്യങ്ങളുമായി അവര്‍ യഥാര്‍ത്ഥത്തില്‍ ആവേശഭരിതരാവും.
‘ജോലിയെ വിദ്യാഭ്യാസവുമായി സംയോജിപ്പിച്ച്, കാര്യ അതിന്റെ തൊഴിലാളികളെ ബഹുമാനത്തോടെ പരിഗണിക്കാനും വരുമാനത്തിനപ്പുറം അര്‍ത്ഥവത്തായ ഫലങ്ങള്‍ സൃഷ്ടിക്കാനും ശ്രമിച്ചതായി അവര്‍ പറയുന്നു. ‘ഞങ്ങള്‍ ആളുകള്‍ക്ക് അവരുടെ സമയത്തിന് പണം നല്‍കുകയായിരുന്നു, അവര്‍ ചെയ്യുന്നത് വിലപ്പെട്ടതാണെന്ന് ഞങ്ങള്‍ പറയുകയായിരുന്നു, അത് വെറുതെയായിരുന്നില്ല, നിങ്ങളുടെ ഒഴിവുസമയങ്ങളില്‍ പഠിക്കാനുള്ള ഒരു പാഠമാണിതെന്നും’ സഫിയ ഹുസൈന്‍ പറയുന്നു
പ്രവര്‍ത്തകരില്‍ പലരും സംഘാടകരും പ്രാദേശിക ഭരണാധികാരികളും ഉള്‍പ്പെടെയുള്ള വ്യത്യസ്ത റോളുകളില്‍ കാര്യ സംഘടനയില്‍ ചേരുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നതായി സഫിയ ഹുസൈന്‍ പറയുന്നു, പ്രധാനമായും സാങ്കേതികവിദ്യ എല്ലാവര്‍ക്കുമായി പ്രയോജനപ്പെടുത്തുക എന്നതാണ് ലക്ഷ്യമെന്ന് അവര്‍ പറയുന്നു. ‘ഞങ്ങള്‍ മറാത്തി പോലുള്ള ഈ ഭാഷകളില്‍ ഡാറ്റ ശേഖരിക്കുമ്പോള്‍,ആ ഭാഷ സംസാരിക്കുന്ന ദശലക്ഷക്കണക്കിന് വരുന്ന കമ്മ്യൂണിറ്റികളും ജനസംഖ്യയും സാങ്കേതിക വിപ്ലവത്തില്‍ പിന്നോട്ട് പോകുന്നില്ലെന്ന് ഉറപ്പാക്കാന്‍ ഞങ്ങള്‍ ശ്രമിക്കുന്നു,” അവര്‍ പറയുന്നു.
പദ്ധതിയില്‍ എല്ലാവരെയും ഉള്‍പ്പെടുത്തുന്നു
മുഴുവന്‍ കമ്മ്യൂണിറ്റികളെയും പദ്ധതിയില്‍ ഉള്‍പ്പെടുത്താന്‍ ശ്രമിക്കുന്നതാണ് കാര്യയുടെ വിജയത്തിന്റെ പ്രേത്യേകത എന്ന് മൈക്രോസോഫ്റ്റ് ഗവേഷകയായ കലിക ബാലി പറയുന്നു. കാര്യയുടെ തൊഴിലാളികളില്‍ ഭൂരിഭാഗവും സ്ത്രീകളാണ്, അവര്‍ക്ക് പുരുഷന്മാരേക്കാള്‍ കൂടുതല്‍ ‘വിശ്വാസ വൃത്തങ്ങള്‍’ ഉണ്ടെന്നും അവര്‍ പറയുന്നു.
”പുരുഷന്മാര്‍ രണ്ട് കാര്യങ്ങള്‍ മാത്രം ചോദിച്ചാല്‍ മതി: ഇത് എനിക്ക് ശരിയാകുമോ? എനിക്ക് ശമ്പളം ലഭിക്കുമോ?” അവര്‍ പറയുന്നു. ”സ്ത്രീകള്‍ ചോദിക്കണം; എന്റെ വീട്ടുകാര്‍ അത് അംഗീകരിക്കുമോ? ഇതുവഴി എന്റെ കുടുംബത്തിനും എനിക്കും ചീത്തപ്പേരുണ്ടാക്കുമോ? ഇത് എന്നെ ഏതെങ്കിലും തരത്തില്‍ ദോഷകരമായി ബാധിക്കുമോ? അപ്പോള്‍ മാത്രമേ അത് പ്ലാറ്റ്ഫോമിലേക്കും പണത്തിലേക്കും വരൂ.
”താഴെ തട്ടില്‍ വളരെയധികം വിശ്വാസം സൃഷ്ടിച്ചു എന്നതാണ് കാര്യയുടെ നേട്ടം. അവര്‍ ഉള്ള കമ്മ്യൂണിറ്റികളുമായി അവര്‍ ശരിക്കും ഇടപഴകുന്നു, ”അവള്‍ പറയുന്നു. പൂനെയിലെ അവളുടെ അയല്‍പക്കത്ത്, ‘മൂത്ത സഹോദരി’ എന്നര്‍ത്ഥം വരുന്ന തായ് വരുന്ന ബേബി തായ് എന്ന് സാര്‍വത്രികമായി അറിയപ്പെടുന്ന ഒരു പ്രശസ്ത വ്യക്തിയാണ് ബൊക്കലെ. അവര്‍ പ്രതിമാസം സമ്പാദ്യം ശേഖരിക്കുകയും ഒരു ചെറിയ ബിസിനസ്സ് ആരംഭിക്കുന്നതിനോ സ്‌കൂള്‍ ഫീസ് അടയ്ക്കുന്നതിനോ പോലുള്ള കാര്യങ്ങള്‍ക്കായി ഒരു വലിയ തുക ഉപയോഗിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന നിരവധി ഡസന്‍ സ്ത്രീകളുമായി ഒരു അനൗപചാരിക സാമ്പത്തിക ശൃംഖല നടത്തുന്നു. സ്ത്രീകള്‍ പലപ്പോഴും അവളുടെ മരത്തണലുള്ള നടുമുറ്റത്ത് ബിസിനസ്സ് സംസാരിക്കുന്നതിനോ ഹാംഗ് ഔട്ട് ചെയ്യുന്നതിനോ കാണിക്കുന്നു. അവളുടെ മുളകും മസാലയും അരയ്ക്കാനുള്ള ഉപകരണങ്ങള്‍ ചെറിയ മുറ്റത്തിന്റെ ഒരു വശത്ത് ഒരു ചെറിയ തകര ഷെഡിലാണ്.
51 കാരിയായ സുരേഖ സഞ്ജയ് ഗെയ്ക്വാദ് അവളുടെ അയല്‍ക്കാരിലും സുഹൃത്തുക്കളിലൊരാളാണ്. അവരുടെ വീട്ടില്‍ നിന്ന് അരമണിക്കൂറോളം ദൂരെ അവര്‍ ഒരു ചെറിയ പലചരക്ക് കട നടത്തുന്നു. കാര്യയ്ക്ക് വേണ്ടി അവരുടെ ഫോണില്‍ മറാത്തിയും വായിക്കുന്നു. അവരുടെ മുന്‍വശത്തെ പടികളില്‍ ബൊക്കലെയ്ക്കൊപ്പം ഇരുന്ന്, അനുഭവത്തില്‍ എന്താണ് ഇഷ്ടമെന്ന് ചോദിച്ചപ്പോള്‍ അവള്‍ പൊട്ടിച്ചിരിച്ചു.
”ഇത് വീട്ടില്‍ ചെയ്യാന്‍ കഴിയുമെന്ന് എനിക്ക് വിശ്വസിക്കാന്‍ കഴിഞ്ഞില്ല,” അവര്‍ പറയുന്നു. ‘എനിക്ക് വീണ്ടും ബസില്‍ കയറുകയോ ദിവസാവസാനം മറ്റെവിടെയെങ്കിലും പോകുകയോ ചെയ്യേണ്ടതില്ല.” ജോലിയുടെ വിദ്യാഭ്യാസ ഘടകം ഒരു പ്ലസ് ആയിരുന്നു, ഗെയ്ക്വാദ് പറഞ്ഞു. ബാങ്കില്‍ ഫിക്‌സഡ് ഡിപ്പോസിറ്റ് എങ്ങനെ ഉണ്ടാക്കാമെന്ന് അവള്‍ പഠിച്ചു, മകന്റെ കോളേജ് പഠനത്തിനായി കൂടുതല്‍ ഫലപ്രദമായി ലാഭിക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു മാര്‍ഗമായി അവള്‍ അത് ചെയ്തു.
ഈയിടെ ഒരു പ്രഭാതത്തില്‍, കാര്യയ്ക്ക് വേണ്ടി ജോലി ചെയ്തിരുന്ന മറ്റു പല സ്ത്രീകളും ബൊക്കലെയുടെ വീട്ടില്‍ സംസാരിക്കാന്‍ വന്നു. 55 കാരിയായ മീന ജാദവ് തന്റെ തയ്യല്‍ ബിസിനസിനായി മെറ്റീരിയലുകളും തയ്യല്‍ ഉപകരണങ്ങളും വാങ്ങാന്‍ പണം ഉപയോഗിച്ചു – അവള്‍ വില്‍ക്കാന്‍ ഷര്‍ട്ടുകള്‍ ഉണ്ടാക്കി. അവള്‍ പഠിച്ചതിനാല്‍, അവള്‍ക്ക് ഇപ്പോള്‍ ഒരു സേവിംഗ്‌സ് അക്കൗണ്ട് ഉപയോഗിക്കാമെന്നും എടിഎം എങ്ങനെ ഉപയോഗിക്കാമെന്നും അറിഞ്ഞു. ബാങ്കില്‍ പോകാതെ നിങ്ങള്‍ക്ക് പണം പിന്‍വലിക്കാനും നിക്ഷേപിക്കാനും കഴിയുമെന്ന് അവള്‍ക്കറിയില്ലായിരുന്നു.
മറ്റൊരു സ്ത്രീ താന്‍ പഠിച്ച പാഠങ്ങളും സമ്പാദിച്ച പണവും മകളുടെ വിദ്യാഭ്യാസത്തിനായി ഒരു സേവിംഗ്‌സ് അക്കൗണ്ട് തുടങ്ങാന്‍ ഉപയോഗിച്ചു.
തങ്ങള്‍ ജോലി ആസ്വദിച്ചുവെന്നും സാമ്പത്തിക ആസൂത്രണത്തെയും ഓണ്‍ലൈന്‍ ഉപകരണങ്ങളെയും കുറിച്ചുള്ള വിവരങ്ങള്‍ ഉപയോഗപ്രദമാണെന്നും അവരെല്ലാം പറഞ്ഞു. സ്ത്രീകള്‍ക്ക് ഒരു അധിക നേട്ടം, അവരുടെ സ്മാര്‍ട്ട്ഫോണുകള്‍ക്ക് മറ്റ് തരത്തിലുള്ള അവസരങ്ങളിലേക്കുള്ള വാതിലുകള്‍ തുറക്കാന്‍ കഴിയുമെന്ന് മനസിലാക്കിയതായി ബോകലെ പറയുന്നു.
പൈലറ്റ് പ്രോജക്റ്റിലെ മറ്റ് പല സ്ത്രീകള്‍ക്കും ഒരു സ്മാര്ട്ട്ഫോണ് എങ്ങനെ ഉപയോഗിക്കണമെന്ന് നേരത്തെ അറിയില്ലായിരുന്നുവെന്ന് അവര്‍ പറയുന്നു. ‘അവരുടെ ഭര്‍ത്താക്കന്മാരും ഭര്‍തൃ പിതാക്കന്മാരും, ‘ഓ, നിങ്ങള്‍ ഒരുപാട് പുതിയ കാര്യങ്ങള്‍ പഠിച്ചു, അത് വളരെ മികച്ചതാണ്’ എന്ന് പറയുന്നു.’
ബേബി രാജാറാം ബൊക്കലെ തൻ്റെ അനൗപചാരിക നിക്ഷേപ ഗ്രൂപ്പിലെ ചില സ്ത്രീകൾക്കൊപ്പം. തങ്ങളുടെ സ്‌മാർട്ട്‌ഫോണുകളിൽ മറാഠി റെക്കോർഡ് ചെയ്‌ത് എഴുതുന്നതിലൂടെ എഐ ഭാഷാ മോഡലുകൾ സൃഷ്ടിക്കുന്നതിന് ഡാറ്റാസെറ്റുകൾ സൃഷ്‌ടിക്കാൻ അവർ സഹായിച്ചു.